Edukacja nie jest czymś, co robi nauczyciel,
ale jest to naturalny proces rozwijający się spontanicznie w istocie ludzkiej.
Nie jest nabywany przez słuchanie słów,
ale dzięki doświadczeniom nabywanym przez dziecko w otoczeniu”.
dr Maria Montessori

Maria Montessori…

…była pierwszą kobietą we Włoszech, która została lekarzem. Zainteresowania medycyną poprowadziły ją od psychiatrii do pedagogiki specjalnej, a w końcu do pedagogiki ogólnej. Jako lekarz pracujący z małymi dziećmi głęboko zainteresowała się ich rozwojem, aktywnością poznawczą i duchowością.

O metodzie Marii Montessori słów kilka…

• Metoda Montessori zakłada, że dziecko uczy się najefektywniej w sytuacji, kiedy zajmuje się problematyką, która go w danym momencie interesuje. A rozwój przebiega zgodnie z następującymi po sobie fazami. Są to okresy, w których dziecko jest szczególnie otwarte i zdolne do przyjmowania bardzo określonych treści, zdobywania konkretnych umiejętności, zainteresowania wybranymi zjawiskami.
• Metoda ta zakłada, że każde dziecko jest architektem samego siebie. I tak jak w sensie biologicznym nikt nie może za niego rosnąć, tak i w obszarze duchowym i intelektualnym nikt nie może się za nie rozwijać.
• Według założeń metody dzieci w tym samym wieku znajdują się często na różnych poziomach rozwoju i ich rozwój odbywa się w sposób niepowtarzalny.
• Metoda zakłada, że optymalną grupę do pracy stanowi grupa mieszana wiekowo. Pozwala to na łatwiejsze odnalezienie własnego poziomu pracy, uczenie się od innych i uczenia innych. Jest to także naturalny rodzaj społeczności jaki spotykamy w rodzinie czy w pracy.
• W klasach na półkach stoją przygotowane pomoce dydaktyczne z różnych dziedzin wiedzy: matematyki, języka, przyrody, życia praktycznego. Tematycznie odpowiadają one obowiązującym programom nauczania, ale znacznie go poszerzają. Różnorodność materiału dydaktycznego pozwala na rozszerzenie wiedzy przez dzieci zdolne, a jednocześnie umożliwia dzieciom z trudnościami edukacyjnymi opanowanie danej tematyki poprzez wiele różnych pomocy dydaktycznych.
• Zadaniem dorosłego jest podążanie za dzieckiem, zapewnienie mu odpowiedniego otoczenia i pomocy rozwojowych, a tym samym przygotowanie do samodzielnego życia i bycia niezależnym.
• Większość pomocy w klasie jest projektowana i wykonywana przez samych nauczycieli. Nauczyciel podąża za zainteresowaniami i pasjami uczniów.

Obecnie funkcjonuje w naszym kraju kilkadziesiąt placówek przedszkolnych, które w całości lub stosując elementy tej metody pracują według koncepcji M. Montessori. Istnieją również klasy w szkołach publicznych (Lublin, Opole) i niepublicznych (Koszarawa Bystra, Przyłęków, Krzyżówki, Łódź, Warszawa).

Metoda Montessori w naszej szkole…

Pierwsza klasa Montessori powstała w 2008 roku. Obecnie na każdym poziomie w klasach I-III jest jedna klasa wykorzystująca elementy pedagogiki Marii Montessori.

W klasach prowadzone są różnorodne formy zajęć. Trzy dni w tygodniu, w sali przygotowanej przez nauczycieli, odbywają się dwie godziny pracy własnej. W tym czasie uczniowie samodzielnie, bądź pod kierunkiem nauczyciela, planują i wykonują zadania z różnorakich dziedzin wiedzy. Są one dostosowane do wieku uczniów, zainteresowań oraz możliwości. W innym czasie dzieci mają zajęcia przedmiotowe, zajęcia z wychowawcą popołudniowym oraz kółka zainteresowań.

Uczniowie podczas pracy własnej sami wybierają miejsce pracy (biblioteka, korytarz, wykładzina, ławka szkolna i inne). Sami też dysponują czasem potrzebnym do wykonania zadania, którego się podjęli. Mają również możliwość wspierania się nawzajem, inspirowania, dzielenia swoją wiedzą i zainteresowaniami. Uczą się odpowiedzialności za podjętą pracę, systematyczności i samodzielności. Dzieci poznają świat przy wykorzystaniu metod opartych na obserwacji, doświadczeniu, działalności praktycznej.

Dużą wagę w trakcie pracy własnej przywiązuje się do ciszy, która ułatwia skupienie i bardziej efektywną pracę. Służą temu między innymi lekcje ciszy – czyli krótkie ćwiczenia, oparte na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów.

W myśl zasady: „Pomóż mi zrobić to samemu”, nauczyciel jest przewodnikiem i doradcą. Jego zaangażowanie w pracę z danym dzieckiem jest zróżnicowane. Zależy to od potrzeb, aktywności i samodzielności ucznia.

Główną zasadą która przyświeca zajęciom montessoriańskim jest „Pomóż mi zrobić to samemu”. Można pogłębić ją o następujące wskazówki do pracy:

• Nie przeszkadzaj innym w pracy.
• Nie mów głośno, wystarczy szept.
• Doprowadź każdą pracę do końca.
• Bądź rzetelny w samokontroli.
• Nie przeszkadzaj, kiedy nauczyciel objaśnia coś innym dzieciom.
• Chętnie pomagaj innym.
• Każdą pomoc odstawiaj na stałe miejsce.

Zachęcamy do obejrzenia naszych klas, przyjrzenia się pomocom montessoriańskim, uczestnictwa w pracy własnej dzieci.

Polecamy też wybrane opracowania o pedagogice Marii Montessori w języku polskim:

• Badura-Strzelczyk G., Pomóż mi samemu to zrobić, Kraków 1998.
• Bednarczuk B., Dziecko w klasie Montessori, Lublin 2007.
• Berg H. K. , Maria Montessori – poszukiwanie życia razem z dziećmi, Kielce 2007.
• Miksza M., Zrozumieć Montessori, Kraków 1998.
• Montessori M., Domy dziecięce, Warszawa 2005.
• Stein B., Teoria i praktyka pedagogiki Marii Montessori w szkole podstawowej, Kielce 2003.